Budowa bariery
Lipidową „zaprawę” pomiędzy korneocytami tworzą: cholesterol, jedenaście ceramidów i niektóre wolne kwasy tłuszczowe. Stanowi ona najważniejszy składnik bariery, ponieważ lipidy są pierwszymi składowymi syntezowanymi po uszkodzeniu naskórka. Normalna, właściwie chroniona skóra zawiera wszystkie trzy grupy lipidów w proporcjach równych pod względem liczby molekuł. Dzieląc tłuszcze warstwy rogowej pod względem ich masy, około 50% stanowią ceramidy, 30% cholesterol i 20% wolne kwasy tłuszczowe, z których połowę musi stanowić kwas linolowy, który nie może zostać wytworzony w organizmie ludzkim – musi zostać dostarczony w formie kwasu tłuszczowego omega- 6 wraz z pożywieniem.

Co zaburza ochronę?
• procesy fotostarzenia
• choroby skóry

Skóra z osłabioną barierą ochronną jest bardziej podatna na uszkodzenia. Uszkodzona skóra pozostaje w trybie „naprawy”. Nie wytwarza wówczas dojrzałych, w pełni funkcjonujących komórek i struktur, w tym włókien, co skutkuje utratą włókien kolagenowych i elastynowych, czyli powstawaniem mikrouszkodzeń – zmarszczek i plam. Paradoksalnie większość dostępnych zabiegów anti-aging w rzeczywistości usuwa barierę skóry, aby zintensyfikować proces odmładzania komórek. Ponieważ nasi pacjenci płacą nam za te zabiegi, powinniśmy jednocześnie pomóc im chronić skórę i zwiększyć ich zadowolenie, zalecając pielęgnację domową, która odbudowuje warstwę ochronną skóry.

Czy tradycyjne nawilżanie naprawia barierę skóry?
Niekoniecznie. Dwa najsilniejsze środki nawilżające dostępne na rynku w rzeczywistości obniżają funkcję bariery skóry, ponieważ ich zadaniem jest nawilżanie, a nie naprawa. Właściwie funkcja bariery nie jest związana z nawilżaniem. Elastyczność bariery (jędrność) osiąga się dzięki porcjom wody powiązanymi z cząsteczkami naturalnego czynnika nawilżającego (NMF) rozproszonymi w całej warstwie rogowej. Takie porcje wody, zawierające aminokwasy i mocznik, stanowią od 20 do 35% całkowitej masy warstwy rogowej. Zdrowa bariera zapobiega ucieczce tej wody, dzięki czemu skóra zdaje się być lepiej nawilżona.

Naprawcze lipidy
Skąd wiemy, że połączenie trzech kluczowych fizjologicznych lipidów barierowych działa naprawczo? Wykazano, że przy stosowaniu pojedynczego ceramidu maksymalna poprawa funkcjonowania bariery wynosi 6,5%. Jednakże inne badania udokumentowały, że preparaty zawierające wyłącznie ceramidy mogą dalej uszkodzić barierę aż o 46%. Stosowane pojedynczo cholesterol i kwas palmitynowy wywołują podobne uszkodzenia funkcji bariery. Oznacza to, że niedobór jednego, dwóch lub wszystkich trzech kluczowych grup lipidów bariery powoduje obniżenie jej funkcjonowania. Przy połączeniu ceramidów z cholesterolem, gdzie wśród wolnych kwasów tłuszczowych dominował kwas linolowy w określonym stosunku, funkcja bariery została przywrócona o 72% w ciągu czterech godzin. Zazwyczaj na zamknięcie bariery potrzeba od 30 do 35 godzin.

WAŻNE: Ostry stan zapalny może chwilowo stymulować kolagen i elastynę, ale zbyt rozległy i wydłużony w czasie przyspieszy procesy starzenia się skóry.

Niefizjologiczne tłuszcze
A jak się ma sprawa z lipidami niefizjologicznymi? Wiadomo, że stosowana samodzielnie stuprocentowa wazelina znacząco poprawia funkcję bariery skóry (o 43% po 45 minutach). Gliceryna, olej mineralny, wosk pszczeli i lanolina również poprawiają funkcjonowanie bariery, ale w różnym czasie i w różnym stopniu. Niefizjologiczne lipidy działają za pośrednictwem różnych mechanizmów naprawy funkcji bariery. Ze względu na złożoność procesu naprawy i utrzymywania optymalnych funkcji bariery wskazane jest połączenie najlepszych proporcji trzech kluczowych lipidów barierowych z niskimi terapeutycznymi stężeniami lipidów niefizjologicznych. Najlepsze wyniki w profesjonalnej i domowej terapii anti-aging osiągniemy, stosując produkty wspomagające naprawę i ochronę skóry.

Rola stanu zapalnego
Zdrowa bariera pomaga ochronić skórę przed działaniem czynników środowiskowych uruchamiających reakcję zapalną. W przypadku naruszenia bariery na skutek stanów zapalnych, keratynocyty zostają pobudzone do uwalniania wcześniej wytworzonych modyfikatorów reakcji biologicznej. Innymi słowy – nieleczona ciągła reakcja zapalna zniszczy zdrową barierę skóry.

Ostry czy przewlekły?
Stan zapalny to drugi obok bariery ochronnej normalny proces wykorzystywany przez nasz organizm do ochrony, naprawy i leczenia. Lekarze, w tym również  dermatolodzy, mają obecnie większą świadomość, że nadmierne i/lub nietypowe stany zapalne skóry i innych organów to krytyczne zdarzenia przy rozwoju chorób, nowotworów oraz starzenia. W naszym organizmie zachodzą dwa rodzaje stanów zapalnych: ostry i przewlekły. Warto wiedzieć, jaki wpływ stan zapalny wywiera na zdrowie naszej skóry. Ostry stan zapalny – występuje z chwilą urazu ciała, natychmiast uruchamiana jest cała sieć wewnętrznych „zespołów” reakcji, pomagających naprawić uszkodzenie, dlatego wokół miejsca urazu występuje opuchlizna i zaczerwienienie. Mają miejsce reakcje niezbędne dla wyleczenia urazu oraz ochrony przed infekcją. Reakcja bólowa związana z ostrym stanem zapalnym to sposób, w jaki organizm sygnalizuje konieczność przerwania wykonywanej czynności, w celu uniknięcia dalszych uszkodzeń. Najważniejszymi komórkami walczącymi w czasie ostrego stanu zapalnego są granulocyty. Ostry stan zapalny przyjmuje formę poparzeń słonecznych w przypadku narażenia skóry na nadmierne działanie promieni słonecznych bez odpowiedniego zabezpieczenia. Przewlekły stan zapalny – najważniejszymi leukocytami walczącymi w trakcie tego procesu są limfocyty, które również stymulują przebudowę uszkodzonej tkanki. Jeżeli nie dochodzi do wyleczenia lub kiedy dopuszcza się do ciągłego ranienia lub drażnienia organizmu, łańcuchy reakcji doprowadzają do zmiany w trwającym procesie walki z ostrym stanem zapalnym i przechodzi on w stan przewlekły. W obrazie mikroskopowym widzimy dominację limfocytów przy jednoczesnym zaniku granulocytów. Przewlekły stan zapalny może zostać zapoczątkowany przez stres, nadwagę, złe odżywanie, palenie papierosów, hormony, chorobę i narażenie na działanie promieni słonecznych lub zanieczyszczeń. A więc jaki jest wpływ stanu zapalnego na zdrowie skóry?

Stan zapalny a skóra
Z chwilą naruszenia bariery skóry uruchamiana jest cała kaskada zdarzeń, wywołująca natychmiastowy stan zapalny i uwalniająca utworzony wcześniej czynnik martwicy nowotworów alfa (TNF), interleukin 1 (IL-1) i 8 (IL-8) oraz pozostałych cytokin prozapalnych, chemokin i jonów. Dochodzi też do potężnej migracji granulocytów. Naprawa naruszonej bariery skóry odbywa się przy nasilonej syntezie lipidów warstwy rogowej i proliferacji keratynocytów. Dwa do czterech tygodni po wystąpieniu urazu dominujący staje się przewlekły stan zapalny. Uszkodzoną tkankę naprawiają enzymy MMP (metaloproteinazy macierzowe). Aby zapewnić poprawny przebieg procesu, są one kontrolowane przez inhibitory tkankowe MMP i TIMP. Przewlekły stan zapalny zaczyna być szkodliwy, jeżeli po ostrym stanie zapalnym dojdzie do niewłaściwego gojenia ze względu na nadmierne działanie MMP i brak równowagi z tkankowymi inhibitorami metaloproteinaz (TIMP). Przewlekły stan zapalny tak naprawdę występuje na co dzień. Skumulowane działanie agresywnych czynników zewnętrznych prowadzi do uszkodzeń komórek skóry, nawet w przypadku dawek UV i zanieczyszczeń poniżej progu powodującego powstawanie zaczerwienienia.

Od niewielkiego uszkodzenia…
Ostatnio bardzo popularne stały się zabiegi złuszczania naskórka z zastosowaniem AHA, retinoidów oraz mikrodermabrazji. Jednak stosowanie np. silnych produktów na receptę, peelingów ziarnistych, mikrodermabrazji i peelingów chemicznych również może uruchomić reakcję w postaci ostrego stanu zapalnego skóry. Nawet niewielkie naruszenie bariery skóry w połączeniu promieniowaniem UV poniżej progu powodującego powstawanie zaczerwienienia, wywołuje przewlekły stan zapalny. Udokumentowano, że wywołuje go również powtarzalne lub przewlekłe naruszanie bariery warstwy rogowej w dowolnym stopniu.

Najlepsze wyniki w klinicznej i domowej terapii ukierunkowanej na przeciwstarzeniową pielęgnację skóry osiągniemy stosując produkty wspomagające naprawę i ochronę skóry.

Złe czy dobre zapalenie?
Należy pamiętać, że nie każdy stan zapalny skóry jest zły. Czasem aktywizuje on odmładzanie tkanki. Zabieg mikrodermabrazji lub peelingu chemicznego pomaga usunąć zrogowaciałe komórki warstwy rogowej (bariery skóry) i przesunąć nowe komórki na powierzchnię skóry. Jednocześnie w skórze właściwej stymulowany jest kolagen i elastyna, pomagające utrzymać jędrność i wzmacniające skórę. Pamiętajmy jednak, że nie można codziennie wykonywać mikrodermabrazji czy peelingu – to najprostszy sposób na silne uszkodzenie bariery, powodujące szkodliwy, przewlekły stan zapalny! Dla klientów ważne jest również, aby po zabiegu ich skóra była chroniona, ponieważ w przypadku braku ochrony jest ona narażona na szkodliwe działanie czynników środowiskowych (słońca, mikroorganizmów i bakterii).

Właściwa ochrona
Osoby, które decydują się złuszczać naskórek codziennie (mężczyźni złuszczają naskórek podczas każdego golenia), powinny stosować pielęgnację naprawczą i wzmacniającą barierę skóry po złuszczeniu, kiedy świeżo odsłonięta skóra jest najbardziej wrażliwa na uszkodzenia lub bakterie. Na idealny schemat pielęgnacji skóry będą składały się produkty do pielęgnacji o działaniu przeciwzapalnym i/lub przeciwutleniającym, stosowane powierzchniowo w połączeniu z produktami optymalizującymi przepuszczalność warstwy rogowej. Warto też wprowadzić odpowiednią dietę i suplementy o wysokiej zawartości składników przeciwzapalnych i/lub przeciwutleniaczy. Po procedurach złuszczających należy stosować preparaty o optymalnej zawartości ceramidów, cholesterolu i wolnych kwasów tłuszczowych, które zoptymalizują przepuszczalność i zapobiegną powstawaniu stanów zapalnych. Podsumowując: ostry stan zapalny do pewnego stopnia jest pomocny, gdyż uruchamia wymianę komórek, stymulując kolagen i elastynę, co może pomóc w utrzymaniu dobrego wyglądu skóry. Jednak zbyt rozległy i przedłużony, spowoduje powstanie szkodliwego procesu przewlekłego, przyczyniającego się do widocznego starzenia się i schorzeń skóry. W profilaktyce ważne jest też codzienne stosowanie kremów z filtrem UV, o SPF minimum 30, a najlepiej 50, zawierających składniki o działaniu przeciwzapalnym, a nie tylko przeciwutleniającym. Zapewnia to dodatkową ochronę przed szkodliwym stanem zapalnym.